کمک‌های سنگین اقتصادی نهاد تحت مدیریت یکی از کاندیداهای اصولگرا به مساجد تا اندازه‌ای جنبه تبلیغاتی یافته بود و این شایبه پیش می‌آید که آیا چنین رونمایی همزمان از بازسازی ششصد مسجد جنبه تبلیغاتی دارد؛ پس از انتشار نامه حمایت جمعی از نمایندگان از رئیس سازمان میراث فرهنگی، چه ماجرایی پیش آمد و این سابقه تازه، زمینه اندکی شک و تردید را فراهم می‌سازد.
انتشار خبر رونمایی رئیس جمهور از بازسازی ششصد مسجد جامع در کشور با حیرت ناظران همراه شد، چرا که چنین رخدادی تا مدت اعلام شده، تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد؛ هرچند در این دولت بسیاری از ناممکن‌ها، ممکن شده؛ رویدادی که شایبه سیاسی برمی‌انگیزد و از این حیث نیازمند بازنگری جدی است.

به گزارش «تابناک»، مسجد جامع در معماری اسلامی به مسجدی که در هر شهر برای اجتماع مردم توسط حاکمان تأسیس می‌شده و نمازهای گروهی مهم همچون نماز جمعه و نماز عید در آن اقامه می‌شده‌ است و به همین علت در مقیاس بزرگ‌تر ساخته شده‌، اطلاق می‌شود و به واسطه آن که یکی از نمادهای اصلی هر شهر محسوب می‌شده، از جنبه زیبایی‌نما و متعلقات مورد توجه ویژه بوده است.

با توجه به کارکرد ‌اشاره شده، تقریباً در همه شهرهای ایران مسجد جامع وجود دارد و بیشتر این مساجد دارای جنبه تاریخی و عمری بیش از نیم قرن هستند که نگهداری و بازسازی همیشگی ‌این ابنیه را اجتناب ناپذیر می‌نماید و تمامی این مساجد در دوره‌هایی با مرمت‌های محدود یا وسیع روبه‌رو شده‌اند تا عمرشان تا قرن‌های دیگر استمرار یابد و بنای سر به فلک کشیده‌شان، یکی از نماد‌های تدین مردم سرزمین‌های گوناگون باشد.

با این حال، چهارم مهر ماه سال ۱۳۹۱ خبری ‌روی وب‌سایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سپس دیگر رسانه‌ها منتشر شد که در نوع خود جالب بود. مسعود علویان صدر، معاون میراث فرهنگی به یک باره اطلاع داده بود: «...عملیات بازسازی همزمان در ششصد مسجد جامع آغاز شده است. اولویت‌بندی مرمت این مساجد با توجه به میزان آسیب‌دیدگی هر کدام از آن‌ها انجام شده... از مدت‌ها پیش، عملیات شناسایی مساجد، نیازمند مرمت توسط کار‌شناسان استانی سراسر کشور صورت گرفته و با تخصیص اعتبارات مورد نیاز و بهره‌گیری از معماران برجسته، بازسازی این اماکن آغاز شده است».

به نظر می‌رسد، بر پایه یک ارزیابی ساده منطقی، این پروژه چندین سال به طول بینجامد؛ اما حال با گذشت هفت ماه، علویان صدر در گفت‌و‌گویی از رونمایی از بازسازی این ششصد مسجد توسط رئیس‌جمهور در هفته میراث فرهنگی خبر داده است.

معاون میراث فرهنگی کشور افزوده: «این مراسم با حضور رئیس‌جمهور برگزار و همزمان در تهران به صورت ویدئو کنفرانس مرمت مساجد جامع ۹ استان دیگر نیز رونمایی خواهد شد.»

وی البته از برگزاری مراسم نکوداشت ثبت جهانی ردیف موسیقی و برگزاری مراسم بزرگداشت روز فردوسی، از دیگر برنامه‌های مهم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در هفته میراث فرهنگی و البته برنامه‌های قابل تأمل دیگری نیز سخن به میان آورده که در جای خود قابل بررسی است، ولی اکنون شاید پاسخ به ابهامات درباره عملیات بازسازی این مساجد جامع، از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.

نخستین و اساسی‌ترین پرسش، نحوه عملیاتی کردن چنین پروژه‌ای است. اگر آغاز عملیات بازسازی هفت ماه پیش بوده، چگونه این تعداد نیروی متخصص برای چنین حجم عظیمی از بازسازی‌ به کار گرفته شده‌اند و آیا اصولاً این تعداد نیروی متخصص (چندین هزار معمار و متخصص مرمت آثار تاریخی) در کشور وجود دارند؟

حال اگر این پروژه‌ها بیش از هفت ماه و در یک یا چندین سال گذشته بازسازی شده‌اند و مرمتشان محصول هفت ماه اخیر نیست، چه معنایی دارد که به یکباره از آن‌ها رونمایی شود و در کدام نقطه از جهان پروژه‌ای که یک یا چند سال از مرمتش می‌گذرد، رونمایی می‌شود؟ آیا مساجد جامع با سد و نیروگاه اشتباه گرفته شده‌اند که رونمایی‌شان به صورت همزمان آن هم با ویدئو کنفرانس توسط رئیس دولت انجام می‌شود؟ همچنین این پرسش مطرح است که چنین رونمایی تا چه میزان می‌تواند جنبه سیاسی داشته باشد و چرا رؤسای جمهور پیشین درصدد برنیامده اند تا مساجد را همزمان بازسازی و رونمایی کنند و این اقدامات تکلیفی، در دوره‌های پیشین جنبه تبلیغی نیافته است؟

آیا ممکن است اسامی این مساجد جامع، زمان دقیق بازسازی و میزان باسازی هر یک به تفکیک ـ برای رفع شبهه نزد صاحب نظران ـ پیش از مراسم رونمایی انتشار عمومی یابد؟

پاسخ به این پرسش‌ها، ابهام‌ها درباره عملیات غیرممکنی که قرار است با حضور رئیس جمهور از پایانش رونمایی شود را به حداقل ممکن خواهد رساند و این توضیحات از آن حیث پراهمیت است، که چنین حرکتی (بازسازی ششصد بنای تاریخی در یک فاصله زمانی اندک) نه تنها در ایران که تقریباً در جهان بی‌سابقه است و البته شائبه تبلیغات سیاسی را یادآوری می‌کند.

این رویکرد هنگامی پررنگ می‌شود که کمک‌های سنگین اقتصادی نهاد تحت مدیریت یکی از کاندیداهای اصولگرا به مساجد تا اندازه‌ای جنبه تبلیغاتی یافته بود و این شائبه پیش می‌آید که آیا چنین رونمایی همزمان از مرمت ششصد مسجد جنبه تبلیغاتی دارد. نباید فراموش کنیم که پس از انتشار نامه حمایت جمعی از نمایندگان از رئیس سازمان میراث فرهنگی، چه ماجرایی پیش آمد و این سابقه تازه، زمینه اندکی شک و تردید را فراهم می‌سازد.

با این حال پاسخ به این ابهام‌ها هر چه باشد، این درخواست را باید در همین مقطع مطرح کرد که کاندیداهای دوره یازدهم انتخابات ریاست جمهوری حداقل نهاد مسجد را وارد بازی‌های سیاسی و انتخاباتی نکنند و احساسات دینی مردم تحت تأثیر چنین فضاهای زودگر و بعضاً تخریبی قرار نگیرد و دین مردم پس از پایان رقابت‌های انتخاباتی دستخوش کوچک‌ترین آسیبی نشده باشد.