مجلس شوراي ملي در جريان جنبش مشروطه و بر پايه اولين قانون اساسي ايران تشکيل شد و همراه با مجلس سنا، در حکم پارلمان ايران بود. مجموعه مجلس شوراي ملي و مجلس سنا را اغلب به نام «مجلسين» مي‌خواندند. نخستين جلسه دوره اول مجلس شوراي ملي در 18 شعبان 1324 (برابر با 14 مهر 1285 ‏ و برابر با 6 اکتبر 1906 در کاخ گلستان و در حضور مظفرالدين شاه قاجار گشايش يافت و پس از آن خانه ميرزا حسين خان سپهسالار (صدراعظم معروف دوره ناصري) واقع در ميدان بهارستان (جنب مسجد و مدرسه سپهسالار) به تشکيل جلسات مجلس شوراي ملي اختصاص يافت که تا انقلاب اسلامي ايران در سال 1357 بيشتر جلسات در همانجا تشکيل مي‌شد. 
 در دوران‌ آغازين مجلس، به احترام فرمان مشروطيت مظفرالدين‌شاه به مجلس شوراي ملي ايران «دارالظفر» نيز مي‌گفتند. از صدور فرمان مشروطيت در سال 1285 خورشيدي تا انقلاب اسلامي 1357 کلاً 24 دوره مجلس شوراي ملي تشکيل شد که البته در ميان برخي از اين دوره‌ها ايام فترت پيش مي‌آمد و کشور بدون مجلس مي‌ماند.
مجلس سِنا
مجلس سِنا بر اساس قانون اساسي مشروطيت ايران، يکي از دو مجلس قانون‌گذاري ايران بود. مجلس سِنا از آغاز مشروطيت تا سال 1328 هجري شمسي تشکيل نگرديد، اما از آن سال به‌بعد در هفت دوره منعقد شد. به موجب قانون اساسي حکومت ايران علاوه بر مجلس شوراي ملي بايد داري مجلس ديگري به نام « مجلس سنا» باشد ولي به علت بعضي از مخالفتها تا پايان سلطنت رضاشاه پهلوي درباره اين شاخه قوه مقننه تصميمي اتخاذ نگرديد. پس از شهريور 1320 با اشغال ايران توسط متفقين و تبعيد رضاشاه و سست شدن پايه‌هاي سلطت پهلوي، مقالاتي در مطبوعات نوشته مي‌شد و از دولتهاي وقت تقاضاي تشکيل اين مجلس مي‌شد و محمدرضا پهلوي نيز نسبت به تأسيس آن علاقه‌مند بود، تا اينکه در روز 19 ارديبهشت 1327ش دولت حکيمي لايحه تشکيل مجلس سنا را تقديم داشت که با اعتراضات زيادي از سوي برخي از نمايندگان مجلس شورا روبه‌رو شد ولي بالاخره با تلاش عده‌اي از دولتمردان اساسنامه آن تدوين و به تصويب مجلس شورا و صحه شاه رسيد. تشکيل مجلس و اختيارات آن طبق اصول 43، 44، 45 و 46 متمم قانون اساسي پيش‌بيني شده بود که شرح آن در اين مجمل نمي‌گنجد و تنها به برخي از آنان اشاره خواهد شد. به موجب اصل 43 قانون اساسي تعداد نمايندگان مجلس سنا شصت نفر بوده که سي نفر از طرف مردم (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرستان) و نيمي ديگر از سوي شاه (پانزده نفر از تهران و پانزده نفر از شهرستان) انتخاب مي‌شدند که گروه اول سناتورهاي انتخابي و دسته دوم به سناتورهاي انتصابي معروف بودند. انتخابات مجلس سنا در هر دوره قانون‌گذاري هم‌زمان با انتخابات مجلس شوراي ملي شروع و اخذ رأي در يک روز انجام مي‌شد.
سناتورها بايد شرايط خاصي را براي عضويت در مجلس سنا داشته باشند که به صورت اختصار بيان مي‌شود: اين اشخاص از بين نخست‌وزيران، وزرا، معاونين، استانداران، امراي بازنشسته ارتش، استادان دانشگاه و قضات با داشتن 15 تا 20 سال سابقه و اشخاصي که حداقل 3 دوره نمايندگي مجلس شورا را داشتند انتخاب مي‌شدند. در حقيقت مجلس سنا به «مجلس شيوخ» معروف بود زيرا هر فردي که واجد شرايط مذکور نبود نمي‌توانست به مجلس سنا راه يابد و گفته مي‌شود گه گاهي هم براي اينکه اشخاص موردنظر واجد شرايط سناتوري شوند به طور موقت احکامي صادر مي‌شد.  مجلس سنا کلاً هفت دوره قانون‌گذاري داشته‌است: اولين دوره مجلس سنا: هم‌زمان با شانزدهمين دوره مجلس شوراي ملي در 20 بهمن 1328 در تالار مجلس شورا گشايش يافت. اما در سال 1331 هنگام مبارزات ملي شدن صنعت نفت و قطع روابط سياسي با انگليس و همچنين مخالفت مجلس سنا نسبت به انتخاب مجدد مصدق به نخست‌وزيري و سياست وي در زمينه نفت، دکتر محمد مصدق درصدد انحلال مجلس سنا برآمد. از ورود سناتورها به عمارت مجلس شوراي ملي در بهارستان جلوگيري شد به طوري که سناتورها جلسه خود را در منزل نظام‌السلطنه مافي تشکيل دادند. بدين ترتيب مجلس سنا تعطيل و پس از کودتاي 28 مرداد 1332 دوباره تشکيل شد.
روساي مجلس شوراي ملي در ادوار مختلف
دوره اول : مرتضي‌قلي‌خان هدايت (1285) • حاج‌ميرزا محمودخان (1286) • ميرزا اسماعيل‌خان (1287)
دوره دوم: صادق‌خان مستشارالدوله (1288) • ميرزا اسماعيل‌خان (1289) • محمدعلي‌خان ذکاء‌الملک و دوره سوم: حسين پيرنيا (1293)
دوره چهارم : حسين پيرنيا (1300)
دوره پنجم: حسين پيرنيا (1302) • ميرزا حسن‌خان مستوفي (1304)
دوره ششم: سيدمحمد تدين (1305) • حسين پيرنيا (1306)
دوره هفتم: حسين دادگر (1307)
دوره هشتم: حسين دادگر (1309)
دوره نهم: حسين دادگر (1311)
دوره دهم : ميرزا حسن‌خان اسفندياري (1314)
دوره يازدهم: ميرزا حسن‌خان اسفندياري (1316)
دوره دوازدهم: ميرزا حسن‌خان اسفندياري (1318)
 دوره سيزدهم: ميرزا حسن‌خان اسفندياري (1320)
دوره چهاردهم: سيدمحمدصادق طباطبايي (1322)
دوره پانزدهم: رضا حکمت (1326)
دوره شانزدهم: رضا حکمت (1328)
دوره هفدهم : حسن امامي (1331)• سيدابوالقاسم کاشاني (1332)• عبدالله معظمي
دوره هجدهم: رضا حکمت (1332)
دوره نوزدهم: رضا حکمت (1335)
دوره بيستم: رضا حکمت (1339)
دوره بيست و يکم : عبدالله رياضي (1342)
دوره بيست و دوم: عبدالله رياضي (1346)
دوره بيست و سوم: عبدالله رياضي (1350)
دوره بيست و چهارم: عبدالله رياضي (1354) • جواد سعيد (1357)

سایت روزنامه جام جم