چندى است که ذهن متفکران سیاسى به طور عمیق متوجه آسیب هاى نظام هاى انتخاباتى در جهان مدرن شده است. این گروه از اندیشوران در وراى هیاهو و جنجالى که کارناوال هاى انتخاباتى دراروپا و آمریکا برپا مى کند به آفت هایى مى اندیشند که سلامت و استوارى این نهال کهنسال دموکراسى را تهدید مى کنند.
به باور این صاحبنظران، انتخابات به مثابه هسته مرکزى دموکراسى درعصر جدید که همه چیز تحت سیطره تکنیک، تبلیغات و پول واقع شده، نیازمند مراقبت شدید است. تجربه چند دور انتخابات در کشورهاى اروپایى و آمریکاى شمالى سیگنال هاى هشدار درباره آسیب پذیرى نظام انتخاباتى را به گوشها رسانده است، گویى تناسبى خطرناک برروى منحنى انتخابات برقرار شده است که هر اندازه وزن تبلیغات و پول در عرصه انتخابات بیشتر مى شود از بار تأثیر اراده مردم درآن کاسته مى شود و بالاخره نقطه اوج خطر در نظام هاى انتخاباتى آنجا شکل مى گیرد که بازیگران حرفه اى میدان انتخابات ، به راحتى از تله قوانین و قواعد حاکم بر این عرصه عبور مى کنند.
به این ترتیب است که ضرورت یک آسیب شناسى عمیق در نظام انتخابات عصر مدرن مطرح مى شود و این سؤال بنیادین به میان مى آید که با چه ساز و کارى مى توان گوهر انتخاب و اراده مردم را از آفت دخالت تکنیک و پول و تبلیغات مصون نگه داشت. مقاله دیوید باتلر که به توصیف زوایاى پیدا و پنهان «رقابت هاى انتخاباتى» در مغرب زمین مى پردازد. از این نظر قابل اعتنا است.
اصطلاح رقابت یا مبارزه انتخاباتى براى توصیف فعالیتهایى به کار مى رود که به منظور ترغیب رأى دهندگان، در مرحله پیش ازانتخابات صورت مى گیرد. تاریخچه رقابت هاى انتخاباتى، به آغاز پیدایش دموکراسى بازمى گردد (گرچه به نظر نمى رسد که اصطلاح مبارزات انتخاباتى تا پیش از سال ۱۸۷۰ میلادى به کار رفته باشد). داوطلبان انتخاباتى که درپى کسب آرا هستند، شخصاً یا به کمک دوستان یا استخدام افراد دیگر، همواره روش هاى اصولى و منظمى را به کار مى گیرند تا بدین وسیله به هدف خود نایل آیند. جمع آورى آرا با تبلیغ و تشویق رودررو، سخنرانى ها و نوشتارهاى دیوارى، از زمان آتن باستان متداول بوده است؛ اما از قرن هجدهم به بعد، تحول محسوس و مستمرى که به پرهزینه شدن این فرایند انجامیده در رقابت هاى انتخاباتى به چشم مى خورد. به علاوه قوانین فراوانى نیز براى جلوگیرى از سوءاستفاده وضع شده است.
رقابت هاى انتخاباتى، شامل سه گروه مشخص از بازیگران است که هرکدام، اهداف متفاوتى را دنبال مى کنند: دست اندرکاران رقابت هاى انتخاباتى (داوطلبان انتخاباتى، مدیران و کارکنان حزبى) که درصدد ترغیب و به فعالیت واداشتن رأى دهندگان هستند، رسانه ها که به کار انتقال پیام هاى داوطلبان انتخاباتى مشغولند و رأى دهندگان که تصمیم مى گیرند چگونه از سهم اندک خود در قدرت سیاسى استفاده کنند.
الف- چارچوب و مدت زمانى مبارزات انتخاباتى
از آنجا که تمایل به انتخاب مجدد، از مشخصات بارز سیاستمداران است. عملاً همه فعالیت هاى آنها را مى توان ناشى از رقابت بر سر قدرت دانست. چنین نیست که با پایان یافتن یک انتخابات، نمایندگان و رقباى بالقوه آنها از منصب هاى خود بگذرند و از آن غافل شوند. با این وصف، دوره رقابت هاى انتخاباتى بسیار کوتاه است. دراغلب رژیم هاى سیاسى پارلمانى، بیش از یک ماه بین پایان دوره مجلس قانونگذارى و آغاز انتخابات براى دوره بعدى فاصله نیست. کانادا (با درنظرگرفتن حداقل ۵۴ روز فاصله بین دو دوره مجلس) بیشترین مدت و مالزى با (۱۴ روز فاصله) کمترین مدت را به خود اختصاص داده اند. در بیشتر کشورها، رقابت هاى عمده انتخاباتى، بر دو هفته آخر متمرکز است. البته در آمریکا این مدت خیلى طولانى تر است. بیشتر انتخابات ایالتى در آمریکا در تاریخ معینى در آذرماه انجام مى شود؛ اما رقابت هاى دور مقدماتى، گاه تا ۹ ماه قبل از آن در جریان است. در رقابت هاى ریاست جمهورى، مرحله فعال رقابت هاى نهایى، دست کم ۲ماه به درازا خواهدکشید.
رقابت هاى انتخاباتى در محدوده قوانین خاصى صورت مى گیرد و داوطلبان انتخاباتى در تبلیغات، ملزم به رعایت ضوابط و قوانینى هستند که حد و مرز کار آنها را مشخص مى کند. این قوانین، بر هزینه هاى مصرفى نیز ناظر است. به علاوه قواعد مفصلى براى نحوه اخذ و شمارش آرا وضع شده است که تأثیر بسزایى بر جریان انتخابات دارد.
نظام هاى انتخاباتى، تعیین کننده شکل و نحوه رقابت هاى انتخاباتى است. بنابراین در نظام هاى اکثریتى که در کشورهایى چون انگلستان و کانادا رواج دارد، احزاب اصلى به دنبال آن هستند که پیروزى بى چون و چرایى کسب کنند. اگر آنها همه قدرت را تصاحب کنند، در این صورت باید پاسخگوى وعده و وعیدهاى خود باشند. براساس نظام هاى اکثریت نسبى که بر کشورهاى اسکاندیناوى و برخى کشورهاى کوچک دیگر حاکم است، احزاب کمتر به دنبال کسب اکثریت مطلق هستند و بیشتر تلاش و همت آنها صرف گرفتن منصب هایى مى شود که در ائتلاف هاى پس از انتخابات شکل خواهدگرفت. البته نظام هاى اکثریت نسبى، انواع مختلفى دارند. فهرست هاى ملى در سوئیس شکل دهنده رقابت هاى انتخاباتى متمایل به مرکز است. نظام «تک رأى قابل انتقال» درایرلند، گروه هاى تفکیک شده احزاب (دپارتمان ها) در فرانسه، زمینه را براى مبارزات انتخاباتى در سطح محلى فراهم کرده است.
هرگونه تغییر و تحول درنظام هاى انتخاباتى، دشوار و جنجال برانگیز است. در فرانسه، قواعد انتخاباتى، پیوسته به سود احزاب حاکم جرح و تعدیل مى شود؛ درحالى که در ایتالیا و نیوزیلند، بر سر تغییر و چگونگى آن جر و بحث بسیارى صورت مى گیرد.
ب- اهداف و روش ها
در بسیارى از کشورها، رقابت هاى انتخاباتى لزوماً براى کنار زدن رقبا نیست؛ بلکه به قصد کشاندن هواداران به پاى صندوق هاى رأى است. در کشورهایى چون آمریکا و هند که تقریباً نیمى از مردم رأى نمى دهند. امکان زیادى وجوددارد که در اثر فعالیت داوطلبان انتخاباتى، نتیجه انتخابات عوض شود. اما در کشورهایى مثل ایتالیا، بلژیک و استرالیا که رأى دادن اجبارى یا نیمه اجبارى است و میانگین مشارکت عمومى، بالاى ۹۰ درصد است، مسلماً دلمشغولى اصلى، بالابردن میزان مشارکت نیست.
رقابت هاى انتخاباتى در همه کشورها، اغلب دستخوش سوءاستفاده هایى چون تطمیع، تهدید، مخارج گزاف و خلافکارى مى شود. البته در برخى کشورهاى دموکراتیک، چنین سوءاستفاده هایى با وضع محدودیت هاى قانونى و تحولات فرهنگى، تحت مراقبت قرارگرفته و مهار شده است. رأى مخفیانه و تحت نظارت دقیق، امکان تهدید و تطمیع افراد را کاهش داده است. همچنین تدوین مجموعه اى از قواعد حقوقى درباره رویه هاى مجاز، امکان بسیارى از سوءاستفاده ها را عملاً منتفى ساخته است.
محدودیت هایى که بر هزینه هاى جارى رقابت هاى انتخاباتى اعمال مى شود، امکان مخارج بى حد و حصر را که بعضاً به سوءاستفاده مالى و ارتشاء مى انجامد کاهش داده است و بیزارى عامه مردم از فسادهاى سیاسى باعث شده که سیاستمداران، از ترس رسوایى کمتر دست به اعمال ناروا بزنند.
پیش از رواج تلویزیون و پست مستقیم، دسترسى به شمار روزافزون رأى دهندگان، تنها از طریق گروه کثیرى از فعالان رقابت هاى انتخاباتى که به در خانه ها مراجعه مى کردند، امکان پذیر بود. نیازهاى ناشى از رقابت هاى انتخاباتى، باعث شکل گیرى احزاب توده اى شد. «ژوزف چامبرلین» نشان داد که چگونه افرادى که داوطلبانه براى مبارزات انتخاباتى کار مى کنند، ممکن است روند انتخابات را متحول کنند. همچنین مقامات شهرى در آمریکا نشان دادند که چگونه گروه کثیرى از فعالان سیاسى شکل گرفته اند که درنهایت منجر به تشکیل احزاب توده اى مى شوند. «حامیان پرشور» هنوز هم اساسى ترین نقش را در مبارزات انتخاباتى برعهده دارند؛ اما شمار آنها به خاطر ورود تکنولوژى هاى جدید، روبه کاهش نهاده است.
مبارزات انتخاباتى درطول تاریخ، همواره با خشونت و جنجال توأم بوده است. بسیارى از رمان نویسان قرن نوزدهم، مانند «چارلز دیکنز» و «مارک تواین» نمونه هایى از این رقابت هاى خشونت آمیز را موضوع رمان خود قرار داده اند. در برخى از کشورها هنوز هم خشونت بر عرصه انتخابات حاکم است . درپى هر انتخابات عمومى در هندوستان -بزرگترین کشور دموکراتیک- تعداد زیادى کشته مى شوند. درکشورهاى آمریکاى لاتین نیز کمتر انتخاباتى یافت مى شود که با آرامش برگزارشود، اما آشوب و خشونت تاحدزیادى در برخى کشورهاى غربى فروکش کرده است. با این همه، بسیارى از سوءاستفاده ها به ویژه در کشورهایى که سنت هاى دموکراتیک در آنها پانگرفته، هنوز وجوددارد. به همین علت نظارت و تأیید انتخابات تحت مراقبت هاى داخلى و بین المللى به صورت رویه هاى معمول و متعارف درآمده است. مثلاً از اوایل دهه 1990عملیات گسترده اى تحت سرپرستى سازمان ملل متحد و جامعه اروپا ( و اکنون اتحادیه اروپایى) صورت گرفت تا انتخابات در کشورهاى بلوک شرق سابق و رژیم آپارتاید در آفریقاى جنوبى با معیارهاى پذیرفته شده بين المللي مطابقت داشته باشد.
ج- هزینه ها
گرچه در اکثر کشورها نظارت بر تهدید و تطمیع رأى دهندگان و نیز تقلب در رأى گیرى به نسبت آسان است، اما هزینه هاى گزاف و نابرابر در استفاده از رسانه ها را نمى توان به این سادگى ها کنترل کرد. این موضوع در کشورهاى مختلف با یکدیگر تفاوت دارد؛ ولى برخوردارى از پول و رسانه ها تقریباً در همه جا به طور ناعادلانه توزیع شده است. در انگلستان، براساس قانون مصوب سال ۱۸۸۳ میلادى، این اقدام صورت گرفته که میزان مخارج محدود شود. براساس این قانون، هیچ کس به جز نماینده قانونى داوطلب نمایندگى ، حق عهده دارشدن هزینه هاى انتخابات را ندارد. هرچند ممنوعیت مشابه دیگرى نیز در باره دخالت اشخاص حقیقى یا حقوقى در پرداخت هزینه هاى انتخاباتى در نخستین اصلاحیه قانون اساسى آمریکا و در مجموعه قوانین بسیارى از کشورهاى دیگر قید شده است اما این قانون در عمل با نقض و بى اعتنایى فراوان روبه رو است. چنان که در انگلستان ، رشد و تحول رقابت هاى انتخاباتى سراسرى، موانع بسیارى بر سر راه این قانون نهاده است؛ چندان که تبصره هایى وجود دارد که مشمول هیچ محدودیتى نمى شود. مثلاً تبلیغات براى انتخابات سراسرى از طریق مطبوعات و پوسترهاى تبلیغاتى مجاز شمرده شده است . به علاوه مخارج مسافرت هاى مربوط به رقابت هاى انتخاباتى که توسط رهبران حزبى ترتیب داده مى شود، در زمره این محدودیت ها قرار نمى گیرد. در آمریکا کمیته هاى اجرایى سیاسى در بسیارى از موارد ، از مقررات مربوط به محدودیت هزینه ها سرپیچى مى کنند. در برخى کشورها، سقف معینى از مخارج بر کل هزینه هاى حزبى تحمیل مى شود و قوانین خاصى براى انتشار صورت هزینه مالى وضع شده است. با این همه هنوز بازار تقلب داغ است. از سال ۱۹۵۰میلادى به این سو، مشکلات بسیارى در حسابرسى هزینه هاى انتخاباتى پدید آمده است؛ زیرا تفکیک پولى که وارد حساب احزاب مى شود، از هزینه اى که صرف انتخابات مى شود، دشوارتر است. این موضوع در آمریکا و کانادا (در انتخابات رياست جمهورى) بسیار مشکل ساز بوده است.
د - شکل و محتوا
رقابت هاى انتخاباتى ، اغلب با اصطلاحات جنگى مانند: استراتژى، تاکتیک و ستاد و نیز واژگان رایج در محاکم قضایى توصیف مى شود. رأى دهندگان به هیأت منصفه اى مى مانند که درباره گزینه هاى مختلفى که احزاب مطرح کرده اند، حکم مى کنند. بسیارى از استدلال هایى که اقامه مى شود، از اصطلاحات مربوط به پیگرد قضایى و دفاع حقوق وام گرفته شده است . با این همه ، متأسفانه این گونه تعبیرها و تشبیهات گمراه کننده است. در واقع رأى دهندگان، هیأت منصفه نیستند؛ چون بیشتر آنها از قبل درباره انتخاب خود تصمیم هاى قطعى و انعطاف ناپذیرى اتخاذ کرده اند؛ مسائل موروثى یا وابستگى هاى طبقاتى یا تجربیات سیاسى در چند سال اخیر، تعهدات حزبى نیرومند و ماندگارى براى آنها ایجاد کرده است. داوطلبان انتخاباتى نیز مانند وکلا، استدلال هاى معقول و مبتنى بر آئین دادرسى، تسلیم محکمه نمى کنند. روند رقابت هاى انتخاباتى به نحوى است که پیام ها را بسیار ساده مى کند و هدف اصلى، اغلب متمایل کردن اذهان رأى دهندگان به یک شعار واحد مانند «دولت صالح»، «پائین آوردن مالیات ها» یا «برکنارى افراد خلاف کار» است. با این همه، استدلال هاى آنها چندان هم بى سامان نیست و در چارچوب هاى خاصى مانند مرامنامه حزبى یا بیانیه هاى انتخاباتى مطرح مى شود و سرشار از وعده و وعیدهایى است که در صورت پیروزى در انتخابات بدان عمل خواهند کرد. رهبران حزبى در سخنرانى هاى از پیش طراحى شده، به تشریح سیاست هايشان مى پردازند. همچنین، به طور گسترده، در مصاحبه هاى مطبوعاتى و مناظره هاى مختلف شرکت مى کنند که درآنها ناگزیر به تفصیل اقدامات و برنامه ها و پیشنهادهاى خود را بیان کنند. این گونه است که انتخابات به صورت همه پرسى هایى در مى آید که در آن، رقباى انتخاباتى از رأى دهندگان مى خواهند که با آراى خود، آنها را در اجراى سیاست هاى ویژه اى که در پیش دارند یارى دهند. در سال هاى اخیر، بسیارى از کسانى که در دولت و از میان مخالفان شان به قدرت رسیده اند، براساس وعده هایى که در طول رقابت هاى انتخاباتى داده بودند، عمل کرده اند. رقابت هاى انتخاباتى بر موضوع هاى مختلفى تکیه دارند که گاه منسجم و از پیش تعیین شده و گاه مبهم و اتفاقى هستند. ممکن است داوطلبى براساس تمایزات عمیق ایدئولوژیکى خود، اقبال پیدا کند یا برعکس به خاطر یک شایعه خاص، موضوعى اتفاقى یا حتى یک اشتباه سهوى که در یک محفل عمومى صورت گرفته، از چشم مردم بیفتد. در اکثر کشورها، مسائل اقتصادى ، یکه تاز عرصه سیاست ، به ویژه مبارزات انتخاباتى است. یک نخست وزیر استرالیایى، پس از شکست خود در سال ۱۹۴۹ میلادى دریافت که رأى دهندگان به خاطر تنگناهاى مالى از او سلب اعتماد کرده اند. اما اقتصاد وجوه گوناگونى دارد؛ آن بخش از اقتصاد که به رقابت هاى انتخاباتى مربوط مى شود، اغلب به چند محور اساسى مانند: میزان رشد، میزان تورم، سطح بى کارى، سطح مالیات ها یا موازنه پرداخت ها تقلیل مى یابد. مضمون اکثر پیام هایى که به رأى دهندگان مى رسد، این است که پیروزى ما در انتخابات به نفع شماست. از این رو، جالب ترین پیام هایى که سیاستمداران برمى گزیند و درصدد آنند که به رأى دهندگان بقبولانند بر محور شاخص هاى اقتصادى در هنگام رقابت هاى انتخاباتى دور مى زند. رقابت هاى انتخاباتى در آغاز بیشتر شامل سخنرانى و جمع آورى آرا از طریق تبلیغات رودر رو بود. گاهى هم راهپیمایى هایى براى جلب توجه رأى دهندگان ترتیب مى دادند. سپس توزیع آگهى دستى و بروشور معمول شد. در ضمن، در مطبوعات هم اقداماتى صورت مى گرفت. بعدها در قرن نوزدهم، سفرهاى انتخاباتى و اجتماعات گسترده، جاى خود را درمیان رقابت هاى انتخاباتى باز کرد و پوسترهاى رنگى و پرزرق و برق نیز به کار گرفته شد. در قرن بیستم، پخش برنامه هاى رادیو تلویزیونى بیش از هر چیز دیگر باعث تحول در رقابت هاى انتخاباتى گردید. در برخى از کشورها آگهى هاى رادیو تلویزیونى بیشترین هزینه هاى انتخابات را به خود اختصاص داد. در کشورهاى دیگر، احزاب بیشتر تلاش خود را صرف طرح موضوعات انتخاباتى در مناظره هاى انتخاباتى یا مصاحبه هاى مطبوعاتى کردند. ناگفته پیداست که داوطلبان انتخابات از طریق رادیو و تلویزیون، با افراد بیشترى مى توانند ارتباط برقرار کنند.
هـ ـ تکنیک ها
تکنیک هاى رقابت انتخاباتى ، از سال ۱۹۵۰ میلادى به بعد در غرب رشد و تحول یافت و از آنجا به نقاط دیگر دنیا گسترش پیدا کرد. همچنین گسترش روزافزون تکنیک هاى تبلیغاتى و روابط عمومى به کمک سیاستمداران آمد و مشاوره رقابت هاى انتخاباتى به حرفه اى تخصصى تبدیل شد. این پدیده ، در رقابت هاى فردگرایانه آمریکایى، در مقایسه با تشکیلات حزبى به نسبت منظم در اروپا مشهودتر است. با این همه، ابزارهاى جدید مانند: نظرسنجى هاى خصوصى، کنفرانس هاى مطبوعاتى از پیش ترتیب داده شده، تکنیک هاى خاص صدا و تصویر در برنامه هاى تلویزیونى ، هنر عکاسى و گردهمایى هاى عمومى ساختگى، جزو تفکیک ناپذیر رقابت هاى انتخاباتى در سراسر دنیا شده است. کامپیوتر نیز به تشکیلات مربوط به رقابت هاى انتخاباتى امکان داده است که از طریق پست مستقیم، با رأى دهندگان هدف گیرى شده ارتباط برقرار کنند.
یکى از پیامدهاى این تحولات در فناورى هاى مربوط به رقابت هاى انتخاباتى این است که به طور کلى، فرآیند رقابت هاى انتخاباتى، بسیار خودآگاهانه تر شده است. پوشش رسانه اى به جاى نطق هاى انتخاباتى، توجه خود را به طور عمده، معطوف به نمایش هاى هواداران آنهاکرده است و بدین وسیله هر یک از رقبا سعى دارند ابتکار عمل را از طرف مقابل بگیرند و پیروزى (در انتخابات) را از آن خود کنند. این پیچیدگى هاى فزاینده، موجب شکل گیرى تبلیغات منفى شده است. سیاستمداران از مدت ها پیش به این نکته پى برده اندکه افشاگرى در مورد خلاف هاى طرف مقابل، بسیار ساده تر از صادق نشان دادن خودشان است. به همین علت، میزان تبلیغات منفى نسبت به تبلیغات مثبت، در سال هاى اخیر افزایش چشمگیرى یافته است. به عبارت دیگر، دلایلى که براى رد صلاحیت رقیب اقامه مى شود. به مراتب بیش از دلایلى است که براى اثبات شایستگى خود عنوان مى شود.
پوشش رسانه اى از انتخابات نیز دستخوش تحول شده است. بیشتر تلاش هاى رقباى انتخاباتى، معطوف به تهیه تصاویر جذاب و چشمگیرى است که وقت عمده مونتاژکنندگان اخبار تلویزیونى، صرف آن مى شود و بیش از هر چیز دیگر، نظرها را به خود جلب مى کند. مطبوعات و تلویزیون که در گذشته، بیشتر تأکیدشان بر سخنرانى ها بود، امروزه محور توجه شان بر گزیده اخبار است. چنین به نظر مى رسد که رسانه ها در میدان مسابقه اى شرکت کرده اند که هر لحظه با یافته هاى تازه نظرسنجى هاى مربوط به برداشت رأى دهندگان از رقابت هاى انتخاباتى، سرخط اخبار خود را تغییر مى دهند (در برخى از کشورها انتشار نتیجه نظرسنجى ها در هفته هاى آخر رقابت هاى انتخاباتى ممنوع شده است.)
در اواخر قرن نوزدهم «مویسى استروگورسکى»، تحقیق ماندگار خود را درباره فرآیند دموکراسى در انگلستان و آمریکا انجام داد و در آن، شیوه هاى مختلف رقابت هاى انتخاباتى را به تفصیل مورد نقد قرار داد. یک صد سال بعد، دانشمند علوم سیاسى «لارى بارتل» نشان داد که چگونه هنوز بسیارى از تفاسیر و برداشت هاى «استروگورسکى» از روان شناسى متقاعدسازى سیاسى، اعتبار خود را از دست نداده است. رقابت هاى انتخاباتى، معمولاً بر حسب نتایجى که به بار آورده است، ارزیابى مى شود. در مغرب زمین، تلاش هاى برندگان انتخابات را مى ستایند و بازندگان را نکوهش و سرزنش مى کنند، بدون توجه به این امر که آیا واقعاً برندگان انتخابات، پایگاه مردمى دارند یا خیر. با این همه، انتظاراتى که رأى دهندگان از نمایندگان برگزیده خود دارند، مهم ترین نقش را در ارزش گذارى بر رقابت هاى انتخاباتى دارد.
پرسش دیگرى که مطرح است این است که آیا رقابت هاى انتخاباتى، آراى رأى دهندگان را تغییر خواهد داد؟ در بسیارى از کشورها نتیجه انتخابات، نزدیک به همان چیزى است که چندماه قبل در نظرسنجى ها انعکاس یافته است. با این همه، در انتخابات سراسرى (در سطح ملى) استثناهایى بر این قاعده دیده مى شود. از مصداق هاى بارز این مفهوم، انتخابات عمومى ۱۹۷۰ انگلستان که در آن محافظه کاران، احتمال پیروزى شان دست بالا ۲۰ تا ۲۱ درصد بود؛ با این همه، دولت کارگرى را از صحنه خارج کردند.
بخش قابل ملاحظه اى از رقابت هاى انتخاباتى، بى ثمر است. رقباى انتخاباتى مانند مشاورین شان مى دانند که نیمى از هزینه هاى مربوط به تبلیغات، هدر دادن پول و سرمایه است؛ اما آنچه روشن نیست این است که نمى دانند که کدام نیمه آن بى ثمر است. رقابت هاى انتخاباتى یک علم دقیق و قطعى نیست و در پایان این رقابت ها اغلب، نتایج پیش بینى نشده اى اتفاق مى افتد؛ بویژه هنگامى که مدیران کهنه کار و با تجربه در زمینه رقابت هاى انتخاباتى، با وجود پول فراوان و انبوه امکانات و فناورى هاى پیشرفته، نمى توانند موفقیت انتخاباتى خود را تضمین کنند.
مترجم : محبوب شهبازى 

روزنامه ایران