خبرگزاری تسنیم: یک کارشناس ارشد رسانه معتقد است که مباحث وآموزش های ویزه انتخابات مورد غفلت واقع شده اما در عین جذابیت و هیجان انگیز بودن تاثیر چندانی بر روی رشد و بلوغ فکری و عمق بخشیدن به بینش سیاسی و و سواد انتخاباتی مردم ندارد .
نسخه قابل چاپ
محمد اسماعیلی متولد 1348 اصفهان فارغ التحصیل رشته روابط بین الملل و دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت رسانه از دانشکده صدا وسیما است.
وی در عرصه رسانه و ارتباطات سیاسی پژوهش و تألیفاتی از جمله کتاب دیپلماسی رسانه ای، جنگ نرم در همین نزدیکی و ده ها مقاله تخصصی داشته و در حال حاضر مدیر واحد آموزش و پژوهش معاونت رسانه های مجازی است. محمد اسماعیلی کارشناس ارشد مدیریت رسانه از دانشکده صدا وسیما در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، به بررسی نقش رسانه و خصوصا سایت های اینترنتی را در انتخابات ریاست جمهوری پرداخت.
پرداختن به موضوع انتخابات ریاست جمهوری بهانه ای شد تا در گپ و گفتی با او نقش رسانه و خصوصا سایت های اینترنتی را در انتخابات ریاست جمهوری را از نگاه وی مورد بررسی قرار دهیم.
*آقای اسماعیلی به عنوان اولین سوال از جنابعالی، نقش و جایگاه سایت های اینترنتی را در انتخابات ریاست جمهوری چگونه ارزیابی می کنید؟
اسماعیلی: برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه داشته باشیم که امروزه تاثیر بسیار زیاد فضای مجازی در اطلاع رسانی و پردازش افکار عمومی امری روشن و بدیهی است و با گذشت زمان این تاثیر همچنان رو به تزاید است.
به طوری که حتی شبکه های تلویزیونی بزرگ دنیا هم سعی می کنند در روند تولید و پخش برنامه نسخه مناسب برای فضای مجازی آن راهم آماده و در سایت های خود قرار دهند و این موضوع نشان دهنده این است که سایت های اینترنتی هر روز عرصه را بر دیگر رسانه ها تنگتر می کنند و چه بسا در اینده نزدیک این سایت های اینترنتی و وبلاگ ها هستند که آینده تحولات سیاسی را رقم می زنند چرا که با افزایش پهنای باند , شبکه های تلویزیونی نیز از طریق اینترنت به سهولت قابل دریافت هستند .


* اصولاً با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری چه رویکردی از سایت های خبری تحلیلی همسو با سیاست های نظام انتظار می رود؟
اسماعیلی: در پاسخ به سوال شما باید بگویم ، هر روز که میگذرد اخبار انتخابات حجم بیشتری را از فضای رسانه های کشور اشغال می کنند و طبیعتا سایت های اینترنتی نیز بنا به جهت گیری ها و تمایلات سیاسی به پخش اخبار و ارائه تحلیل های خود مشغول هستند ولی به نظر میرسد که در کنار اخبار و تحلیل ها که هر کدام از زاویه خاصی به موضوعات میپردازند مواردی نیز وجود دارد که همه سایت های هم سو با انقلاب باید به آن اهتمام ویژه داشته باشند و می تواند فصل مشترک تمامی این سایت ها قرار گیرد .
به اعتقاد بنده پرداختن به مباحث وآموزش های ویزه انتخابات تا حدودی مورد غفلت واقع شده است و بیشتر حجم مطالب سایت ها به نقل قول ها و گمانه زنی هایی اختصاص یافته که در عین جذابیت و هیجان انگیز بودن تاثیر چندانی بر روی رشد و بلوغ فکری و عمق بخشیدن به بینش سیاسی و سواد انتخاباتی مردم ندارد و تنها انتقال دهنده منویات کاندیدا ها و شخصیت های سیاسی است .
به عبارت روشن تر مردم برای حضور فعال و آگاهانه در انتخابات نیازمند آگاهی از یک سلسله آموزش های سیاسی هستند و اگر این آموزش ها به درستی انجام نگیرد کاندیدا ها به آسانی می توانند در یک فضای کاملا آرمانی و دور از واقعیت به ارائه برنامه های متنوع و جذاب بپردازند و این در حالی است که بسیاری از این برنامه ها اساسا با شرایط کشور و وضعیت فعلی هیچ تطابق منطقی ندارد و بعضا به طور کلی قابل اجرا نیستند .
*پس به نظر شما فرایند کیفی سازی انتخابات مستلزم آگاهی بخشی و ارتقاء دانش سیاسی مردم است؟
اسماعیلی: بله دقیقا همینطور است . البته این دانش همچون همه دیگر علوم دارای طبقه بندی و سطوح مختلفی است طبیعتا ما نیز انتظار نداریم که همه مردم مانند اساتید و دانشجویان علوم سیاسی از همه جزئیات و نظریات سیاسی و اندیشه های ابن خلدون و ارسطو مطلع باشند ولی بسیاری از موضوعات در حوزه سیاست وجود دارد که نه تنها دانستن آنها از حقوق اساسی ملت محسوب می شود بلکه بی اطلاعی از آنها موجب ناتوانی و سردرگمی در انتخاب بهترین گزینه می شود و نهایتا خسارت های جبران ناپذیری را برای انقلاب و نظام در پی خواهد داشت و این در حالی است که رسانه ها می توانند با دریافت مقالات کارشناسان و گفتگو با صاحب نظران , این موضوعات را به زبان ساده برای مردم بیان نمایند.
لازم به ذکر است که این هنر رسانه است که بتواند این دانش سیاسی را به زبانی ساده و به دور از کلمات و عبارت های سخت در اختیار مردم قرار دهد . و شاید یکی از دلایلی که برخی از رسانه های ما نتوانسته اند به این بخش از وظیفه خود عمل کنند تکلف بیش از اندازه و ناتوانی در برقراری ارتباط با مخاطب عمومی باشد و این دقیقا نکته ای است که برخی از شبکه های ماهواره ای و به دنبال آن سایت های وابسته به آنها متوجه شده و در دستور کار خود قرار داده اند یعنی سخت ترین موضوعات و مباحث سیاسی را به ساده ترین زبان ممکن بیان می کنند به طوری که حتی یک روستایی نیز قادر به فهم این مطالب هستند .
*به نظر شما درراستای عمل به کارکرد آگاهی بخشی و تسهیل در فرایند کیفی ساختن انتخابات چه مواردی را سایت های اینترنتی و دیگر رسانه ها باید در دستور کار خود قرار دهند ؟
اسماعیلی: به جرات می توان گفت هنوز بخش قابل توجهی از مردم کشور ما به درستی از شرح وظایف رئیس جمهور اگاهی لازم را ندارند و نمی دانند رئیس قوه مجریه در اداره کشور از چه اختیارات و محدودیت هایی برخوردار است خوب طبیعی است وقتی مردم دقیقا نمی دانند که رئیس قوه مجریه چه وظایفی بردوش دارد و چه کاری قرار است انجام دهد چگونه انتظار داریم که بتوانند از میان کاندیدا های مختلف بهترین گزینه را انتخاب نمایند.
شاید با کمی اغماض این مثال درست باشد که وقتی شما برای خرید یک گوشی تلفن همراه و یا یکی از وسایل خانگی به بازار میروید قبل از هرچیز باید بدانید چه سرویس و خدماتی را از این وسیله انتظار دارید و در غیر این صورت با مشاهده انواع مارک ها و برند های مختلف دچار سردر گمی و تشتت خاطر میشوید و چه بسا نهایتا به خریدی تن میدهید که بعدا متوجه میشوید با انتظارات شما تفاوت های اساسی دارد .
برخی از صاحب نظران در این زمینه معتقدند شرکت در انتخابات نیز به نوعی یک خرید سیاسی محسوب می شود و خریدار قبل از مطالعه برشور های تبلیغاتی باید ابتدا نیاز های خود را به خوبی مشخص کند.
از سوی دیگر تشریح وظایف و مسئولیت های رئیس جمهور موجب می شود افرادی که به این منظور کاندید مییشوند از همان ابتدا با مردم یک فهم مشترک در مورد مسئولیت ها و محدودیت ها پیدا می کنند و با علم به این فهم مشترک گام در این عرصه می نهند .
*به نظر شما علاوه بر آموزش شرح وظایف رئیس جمهور چه نکات دیگری باید به خوبی برای مردم روشن شود؟
اسماعیلی:به نظر میرسد بعد از معرفی دقیق شرح وظایف رئیس جمهور موضوع تفکیک قوا از کلیدی ترین مباحث به شمار میرود .
همانطور که مطلع هستید در کشور ما برای پیشگیری از استبداد و یک صدایی شدن فضای سیاسی کشور اصل تفکیک قوا حاکمیت دارد و هر یک از روئسای قوا لازم است دقیقا بر اساس شرح وظایف تصریح شده در قانون اساسی عمل کنند به گونه ای که براساس اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی: “قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه که زیرنظر رهبری بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می گردند. این قوا مستقل از یکدیگرند.”
با وجود اهمیت موضوع تفکیک قوا هنوز هم اگر در مباحث و گفت و شنود های مردم در محافل فامیلی وکوچه و بازار دقت کنید به خوبی درمیابید که عامه مردم در بسیاری از موارد شناخت درستی از شرح وظایف سه قوه و حیطه اعمال قدرت این سه رکن ندارند و بعضا مطالباتی را از قوه مجریه مطرح میکنند که اساسا جزء وظایف قوه مقننه است و بالعکس انتظاراتی از قوه مقننه و نمایندگان مجلس دارند که در حیطه اختیارات قوه مجریه است و نمایندگان مجلس نمی توانند در این موارد ورود قانونی داشته باشند .
به نظر میرسد شفاف سازی و تبیین این موارد میتواند از یک سو به کاهش نارضایتی روانی جامعه و از سوی دیگر به درک و بینش مردم کشورمان و در نتیجه به میزان مشارکت فعال در انتخابات کمک مستقیم نماید . نکته قابل توجه این که شفاف سازی موضوع تفکیک قوا و تشریح وظایف سه قوه به زبان ساده می تواند زمینه مساعد برای فرافکنی و فرار از مسئولیت برخی از سیاستمداران و مسئولین را نیز از میان بردارد .
*به عنوان آخرین سوال بفرمایید چه موضوع دیگری می تواند برای انتخابات ریاست جمهوری موجب ارتقای سطح سواد انتخاباتی مردم شود ؟
اسماعیلی :آنچه که مسلم است فردی که قرار است بر کرسی ریاست قوه مجریه تکیه زند لازم است از مجموعه ای از صفات متناسب با این مسئولیت برخوردار باشد که لازم است رسانه ها از زبان کارشناسان و نخبگان سیاسی و حتی علمای حوزه علمیه به ان بپردازد .
این ویژگی ها بایستی بصورت مبسوط مورد بررسی قرار گیرد و بکار بردن واژه های نخ نما و کلیشه ای بدون پرداختن به ابعاد و جزئیات آن فایده چندانی ندارد . هر یک از شاخص ها و ویژگی ها لازم است بصورت جداگانه تحلیل شود و تاثیر آن در اداره کشور مورد بررسی قرار گیرد .
طبیعتا توضیح و تفصیل هر یک از این ویژگی ها نیازمند یک برنامه مستقل است برای مثال بحث ولایت مداری و پیروی از ولی فقیه یک ظاهر دارد که در چند جمله خلاصه می شود و یک لایه های درونی و پیچیده تر دارد که قطعا نیازمند چندین ساعت توضیح و تبیین است و این امری نیست که بتوان آن را در شب انتخابات مطرح کرد بلکه همانطور که اشاره شد سایت ها و دیگر رسانه ها باید از مدتها قبل برای ان برنامه ریزی کنند .
در پایان امیدواریم همانطور مقام معظم رهبری در بیانات نوروزی خود مطرح کردند ملت شریف ایران یک بار دیگر با شور و نشاط کامل با سواد انتخاباتی کافی در پای صندوق های رای حضور یابند و برگ زرین دیگری به کارنامه پر افتخار خود اضافه کنند.