براستي هزینه تبلیغات انتخاباتی کاندیداها از کدام منبع تامین می‌شود؟ معمولا نمایندگان مجلس این سوال را با پاک کردن صورت مساله جواب می‌دهند. اکثر آنها می‌گویند که انتخابات برای ایشان هزینه چندانی نداشته است . این در حالی است که کارشناسان و فعالان ستاد‌های انتخاباتی نظر دیگری دارند.
صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی در این باره می‌گوید: اگر از حوزه‌های انتخابیه بزرگ مثل تهران، شیراز و مازندران بگذریم و هر چقدر به سوی حوزه‌هایی که تعداد نماینده‌ها در آن کمتر از 3 نفر است برویم مثلا در شهرستان‌هایی که تنها یک نماینده وارد مجلس می‌شود میزان پول خرج کردن حرف اول را می‌زند.
وی سخنان خود را اینگونه توضیح داد: از جایی که قرار است از این حوزه انتخابیه تنها یک نماینده به مجلس برود در میان دو نامزدی که یکی 500 میلیون تومان هزینه می‌کند و دیگری که 100 میلیون تومان هزینه می‌کند شانس کسی که بیشتر پول خرج می‌کند بیشتر است.
یکی از نماینده‌های استان اردبیل میزان تبلیغات برای انتخابات را ناچیز عنوان کرد و ورودش به مجلس را مرهون لطف مردم دانست. حال آنکه خبرنگار ما به سراغ یکی از اعضای ستاد انتخاباتی وی در سال 86 رفت. وی که نخواست نامش فاش شود میزان هزینه تبلیغات انتخاباتی این نماینده مجلس را حدود یک میلیارد تومان عنوان کرده و گفت: حدود 150 میلیون تومان هزینه چاپ تراکت و پوستر شد، اجاره چند ساختمان حدود 400 میلیون تومان هزینه داشت.
وی از انتخابات به عنوان اقدامی برای اشتغال زایی نام برد  و تصریح کرد : کاندیدا‌ها معمولا قبل از 4 سال به فکر نماینده شدن می‌افتند و معمولا فعالیت انتخاباتی خود را از 2 سال مانده به انتخابات آغاز می‌کنند از این رو نیاز به نیروی انسانی دارند و حقوق ماهانه‌ای که به افراد متخصص و غیر متخصص پرداخت می‌شود معمولا بیش از 200 میلیون تومان است. این فعال سیاسی هزینه حمل و نقل، تهیه غذا، خرید هدیه، ایاب و ذهاب، اجاره سالن برای سخنرانی و سایر هزینه‌های جاری را بالغ بر 300 میلیون تومان برآورد کرد.
یکی دیگر از نماینده‌های فعلی مجلس هشتم در پاسخ به سوالي راجع به میزان هزینه برای ورود به مجلس هشتم ، تنها به لبخندی بسنده کرده و گفت « بعدا حضوری صحبت می‌کنیم»
وی ادامه داد: زمان زیادی سپری شده و بخاطر ندارم که چه میزان هزینه شده است اما همه هزینه ای انتخابات را شخصا پرداخت کردم. وی گفت ستاد انتخاباتی‌اش برای انتخابات مجلس نهم تشکیل نشده است. این نماینده مجلس در حالی فعالیت ستاد انتخاباتی خود را رد کرد که یکی از خبرنگارانی که برای ستاد وی فعالیت می‌کند به خبرنگار ما گفت : ستاد چراغ خاموش پیش می‌رود و به برگزاری همایش‌ها و نشست‌های هفتگی به مناسبت ای مختلف بسنده می‌کنیم.
وی ادامه داد: این نشست‌ها علاوه بر هزینه اجاره سالن همایش، پذیرایی، هدایا و پاره‌ای از رفت و آمدها معمولا خرج دیگری ندارد.
جمعیت شهرها و نحوه عملکرد افراد در پستهای سابق در میزان هزینه کرد نامزدها بسیار موثر است. در این میان تقسیم بودجه اعتباری استان‌ها بسیار به نفع کسانی است که الان نماینده هستند چرا که بعضا با نصب منبع آب در یک روستا از مردم می‌خواهند که در انتخابات به آنها رای بدهند. از سوی دیگر سر زدن به روستاها و محبت به مردم وهمچنین وعده‌های آنچنانی تاثیر زیادی بر مردم دارد.  در عین حال در برخی شهرها ممکن است مسوولان دستگاه‌ها از بودجه این دستگاه‌ها به نفع کاندیدایی خاص استفاده کنند که نقش دستگاه‌های نظارتی در این میان بسیار مهم و پر اهمیت است.
موید حسینی صدر نماینده خوی میزان هزینه تبلیغات انتخاباتی خودش برای ورود به مجلس هشتم را 18 میلیون تومان عنوان کرده و گفت : ما حدود 3 هزار سی دی منتشر کردیم که 5 میلیون تومان هزینه داشت و 8 میلیون تومان هم هزینه چاپ تراکت شد. وی 5 میلیون تومان دیگر را هم هزینه‌های جزئی خواند.
حسینی صدر در مقابل اظهارات خبرنگار ما که هزینه تهیه گزارش عملکرد از سوی یک تیم تبلیغاتی را حدود 20 میلیون تومان دانست گفت: تیم خبری که این کار را برای بنده انجام دادند 10 میلیون تومان می‌گیرند و من از کار آنها بسیار راضی هستم .
عضو کمیسیون انرژی ادامه داد: ما در ستاد انتخاباتی خود غذای گرم ندادیم در ضمن اینکه اعضای تیم انتخاباتی 10 نفر بیشتر نبودند، همینطور از ساختمان‌ها و اتومبیل‌های اقوام استفاده می‌شد. وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌پذیرید که فرد یا گروهی هزینه‌های انتخاباتی شما را تقبل کند؟ گفت: هرگز؛ چرا که هر فرد یا گروهی که در انتخابات از نماینده‌ای حمایت می‌کند قطعا بدون قصد و نیت نبوده و پس از ورود کاندیدا به مجلس درخواست‌هایی بیشتر از میزان هزینه کرد خود انتظار دارد. از این رو درست نیست که زیر دین کسی رفت.
حسینی صدر خاطرنشان کرد: انتخابات در شهرهای کوچک معمولا متاثر از طوایف و خوشنامی خانواده‌ها است از این رو پول زیادی برای شرکت در انتخابات نیاز نیست.
در این میان اما یکی از مسائل مهمی که در تبلیغات انتخاباتی شنیده می‌شود خرید رای است. این اقدام همان اندازه که غیر اخلاقی و نادرست به نظر می‌آید در انتخابات رخ می‌دهد. شنیده‌های خبرنگار ما حاکی است که در مواردی در روستا‌ها و شهر‌های کوچک شناسنامه افراد واجد شرایط را به مبلغ 15 هزار تومان اجاره می‌کنند. چند تن از نمایندگان با تایید این خبر گفتند که رقبای آنها دست به انجام این عمل می‌زدند و آنها همواره از این خطا‌ها مصون هستند.
نگاهی به انتخابات هشت دوره گذشته به روشنی نشان می‌دهد از مجلس اول هر چه به سمت انتخابات مجلس هشتم رفته‌ایم هزینه ورود به مجلس پر رنگتر شده و نقش مادیات بیشتر به نظر می‌رسد. نگاهی به هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی چند فرضیه را در ذهن متبادر می‌کند اول اینکه کاندیداها افراد ثروتمندی هستند که هزینه تبلیغات و حقوق دولتی اهمیت زیادی برای آنها ندارد بلکه صرفا برای کسب موقعیت اجتماعی یا خدمت به کشور کاندید شده‌اند.
دوم اینکه کاندیداها انسان‌هایی هستند که حاضرند به قیمت ورشکستگی و زیر بار قرض رفتن نماینده شوند تا به ملت خدمت کنند. سوم اینکه کاندیداها اسپانسرهای قوی در پشت سر دارند که حاضرند ریسک کنند اما فراموش نکنیم که این اسپانسرها بعدها سهم خواهی خواهند کرد. چهارم اینکه اصلا شاید هزینه زیادی برای تبلیغات نمی‌کنند یا اینکه به نحوی از بودجه بیت المال برای تبلیغات استفاده می‌کنند و پس از ورود به مجلس با استفاده از روابط جدید جبران مافات خواهند کرد.
صادق زیبا کلام استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: تغییر مهم را در ورود عنصری به نام پول و ثروت به انتخابات مجلس عنوان کرده و گفت: اگر به انتخابات سال 1358 برگردیم می‌بینیم برای بسیاری از مردم انگیزه نماینده، سوابق مبارزاتی، زندان رفتن وی، اعتماد مردم به خانواده‌ای که نماینده درآن رشد کرده و بسیاری از فاکتور‌های معنوی دیگر مطرح بود.
این فعال سیاسی تصریح کرد: اگر بپرسیم که یک نماینده در مجلس اول چقدر پول خرج می‌کرد؟ عملا می‌توان گفت تقریبا صفر تومان. اما در حال حاضر از آن فضا بسیار فاصله گرفتیم در مجالس ششم، هفتم و هشتم متاسفانه پول و هزینه کردن آن نقش مهمی را در ورود یک کاندیدا به مجلس بازی می‌کند.
وی هزینه‌ها را بالاتر از تبلیغات دانست و ادامه داد: مساله فقط بحث تبلیغات نیست. این سوال می‌تواند مطرح شود که نامزدی که 700 میلیون خرج کرده و به مجلس راه یافته است مگر در این 4 سال چه درآمد و پستی دارد و از چه امکاناتی برخوردار است که یک نفر این همه هزینه می‌کند؟ حتما به ازای رفتن این فرد به مجلس یک تلافی و جبرانی وجود دارد، حتما این مبلغ را در می‌آورد و حتما بیشتر از میزان هزینه کرد وی بر می‌گردد.
زیباکلام تصریح کرد: اگر غیر از این بود آدم‌ها اصرار نداشتند میلیون‌ها تومان خرج کنند و این پشت آدم را می‌لرزاند که ما در این 30 سال به کجا رسیده‌ایم؟ چرا باید نمایندگی مجلس وسیله‌ای شود برای تعدادی از افراد. وی در پاسخ به این سوال که با چه مکانیسمی می‌توان جلوی روند این مساله را گرفت؟ گفت: اول تغییر در مکانیسم نظارت و دوم پر و بال دادن به احزاب سیاسی. چرا که اگر فردی توانایی و قابلیت نمایندگی مجلس را داشته باشد وارد احزاب شده با توجه به شناختی که مردم از حزب دارند آنها را بر می‌گزینند.
مردم می‌دانند که این نامزدی است که اصلاح‌طلبها انتخاب کرده است یا اصولگراها انتخاب کرده یا نامزد یک حزب شناخته شده است از این رو مردم با شناخت از این گروه‌ها به منتخب آنها رای می‌دهند. چرا که اعتبار نماینده از محل تشکیلات می‌آید. وی توضیح داد: متاسفانه بحث سرکوب احزاب باعث می‌شود گرایش افراد به نامزدی به صورت مستقل بیشتر شود و این برای نظامی که مدعی مردم سالاری است روند قابل قبولی نیست.

سایت تبیان