به گزارش خبرگزاری تسنیم ،تا حدود 2ماه دیگر، دهمین دولت جمهوری اسلامی به پایان راه می‌رسد و دولت جدیدی بر سر کار می‌آید. دولتی که احتمالا به لحاظ شعار و عمل متفاوت از دولت فعلی خواهد بود؛ چرا که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاست‌زدگی دولت دهم باعث شده فعالیت این دولت در حوزه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی دچار ناکارآمدی‌های متعدد شود. البته سیاست‌زدگی دولت فقط مختص به دوران دولت‌های دهم و نهم نیست.
در دولت‌های هفتم و هشتم هم بدنه دولت آنقدر دچار چالش‌ها و تنش‌های سیاسی شد که در نهایت همین سیاست‌زدگی، کارنامه ناموفقی را برای این دولت‌ها رقم زد. بسیاری از کارشناسان معتقدند16 سال فعالیت دولت‌های سیاست‌زده در ایران باعث شده خواسته‌های مهم اقشار مختلف اجتماعی در سایه ناکارآمدی مدیران سیاسی قرار بگیرد. اتفاقی که این روزها صدای خیلی‌ها را درآورده.
برای همین برخی پیش‌بینی می‌کنند بعد از انتخابات خردادماه سال 1392 دولتی مسند کار را بر عهده خواهد گرفت که بتواند نهاد سیاست‌زده ریاست‌جمهوری را به نهادی اجتماعی تبدیل کند تا با پشتوانه قشرهای مختلف اجتماعی و توجه به نیاز‌ها و خواسته‌های آنها پیشرفت و عدالت را برای همه مردم ایران به ارمغان بیاورد.
این روزها هر جا حرف از«دولت» به میان آمده، پای «سیاست» به میان کشیده شده است؛ اما کافی است چرخی در سطح شهر بزنید و به گپ و گفت‌های روزانه در کوچه و خیابان توجه کنید تا به عینه ببینید دولت یک نهاد اجتماعی است! در محاورات و درد دل‌های روزانه مردم، همیشه پای دولت در میان است. انگار یک سر کلاف سردرگم همه مشکلات به دولت می‌رسد و برنامه‌های اجرایی‌اش. از قیمت گوشت و میوه گرفته تا تعطیلی مدارس و آلودگی هوا!حتی وقتی سخن از مجرد ماندن دختر همسایه می‌شود، از فرهنگ‌سازی و تشویق به ازدواج سخن گفته می‌شود و باز هم انگشت‌ها به سوی دولت نشانه می‌رود. با اینکه مقام معظم رهبری امسال را سال حماسه سیاسی نام نهاده‌اند، صاحبنظران معتقدند نظر ایشان به معنای فعالیت صرفا سیاسی دولت (سیاست‌زدگی) نیست بلکه نظر ایشان به معنای زدودن سیاست‌زدگی از کار دولت است.
نگاهی به عملکرد دولت‌ها در 16 سال گذشته نشان می‌دهد که چهار دولت روی کار آمده هرچند در گرایش سیاسی متفاوت بوده‌اند اما اتهام سیاست‌زدگی را به دوش می‌کشند چرا که درگیر شدن در بازی‌های سیاسی سبب شد تا نقاط قوت این دولت‌ها نیز در پشت سیاست‌زدگی گم شود.
مثلا در روزهایی که مردم با مشکلات اجتماعی و معیشتی دست و پنجه نرم می‌کردند رئیس دولت دهم به جای آنکه با اقدامات موثر باری از دوش ایرانی‌ها بردارد برای بازدید از زندان اوین تلاش می‌کرد و با نامه نگاری‌های سیاسی، بازی جدیدی را در این عرصه آغاز کرد.
در دولت‌های نهم و دهم سیاست‌زدگی تا آنجا پیش رفت که نه تنها مشکلات اقشار در کشور نادیده گرفته شد، حتی نهادهای حمایتی در کشور نیز رنگ سیاسی به خود گرفت. در سال‌های گذشته اگرچه تصاویری از دولت دهم به نمایش گذاشته شد که دولتمردان دولت مهرورز را در بین اقشار محروم به تصویر کشیده بود اما نگاهی به عملکرد دولت دهم نشان می‌دهد کمیته امداد امام خمینی(ره) در 4‌سال گذشته با سرپرست اداره شده است.
در سازمان بهزیستی به عنوان بزرگ‌ترین نهاد حمایتی از اقشار آسیب پذیر در کشور، به جای آنکه مددکاران و جامعه شناسان ریاست کنند، همواره پزشکان بر صندلی ریاست تکیه زدند. اما ماجرا به همین جا ختم نشد، سعید مرتضوی با حواشی و اعتراضات بسیار و با وجود مخالفت مجلس و نخبگان به ریاست پردرآمدترین و بزرگ‌ترین نهاد اجتماعی منصوب شد.
کارشناسان می‌گویند نتیجه همه این اقدامات چیزی نیست جز دودی که با فروریختن اعتماد اجتماعی به چشم ایرانیان می‌رود. همین است که جامعه شناسان خط بطلانی بر دولت سیاست‌زده می‌کشند و آن را مهم‌ترین نهاد اجتماعی می‌دانند و معتقدند نگرش موجود به دولت در جامعه باید دستخوش تغییرات جدی قرار گیرد تا جایگاه دولت از رویکرد رایج در جامعه به یک نهاد مهم اجتماعی تغییر کند. آنها می‌گویند یک دولت خوب، دولت اجتماعی است.
به اعتقاد دکتر ابراهیم فیاض، جامعه شناس و استاد دانشگاه، «اگر قرار است که مسائل جامعه حل شود، باید از ابتدا مسئله را در قالب اجتماعی تعریف کرد.» او به تهران امروز می‌گوید: «مهم‌ترین نکته این است که جامعه مدنی، تمدن و نظم اجتماعی زمانی محقق می‌شود که مسئله اجتماعی در اجتماع تعریف شود و در همین حوزه نیز باید به‌دنبال راه‌حل برای آن بود.»
*دولت اجتماعی، دولت رفاه
خاک فراموشی هنوز وعده‌های مکرر دولتمردان درباره عدالت اجتماعی و کم کردن فاصله بین فقیر و ثروتمند را پنهان نکرده است. شعارهایی که هنوز ایرانی‌ها چشم انتظار اجرایی شدن آنها مانده‌اند. به نظر می‌رسد گوش ایرانی‌ها از شعارهای زیبا پر شده و مبدل شدن دولت سیاسی به دولت اجتماعی در شعار دیگر مخاطبی جذب نمی‌کند.
کارشناسان می‌گویند این موضوع باید به معنای واقعی کلمه در جامعه محقق شود و این میسر نمی‌شود مگر با عملگرایی. دکتر نوروز هاشم‌زهی، جامعه شناس و استاد دانشگاه به تهران امروز می‌گوید: «دولتی از سیاست‌زدگی دور می‌شود که بتواند در راستای رفاه جامعه قدم بردارد. در حقیقت دولت اجتماعی، دولت رفاه است.»
او ادامه می‌دهد: «دولتی که رفتارش اجتماعی باشد، به فکر نیازهای مردمش است. یعنی اصل خدمت را در نظر دارد و چون می‌خواهد به بهترین نحو ممکن خدمت کند پس از متخصصان امر کمک می‌گیرد و در این راستا صفت اجتماعی بودن برای این دولت خود به خود ایجاد می‌شود.
در قرآن مجید نیز این موضوع وجود دارد که «به عمل‌تان مردم را جذب کنید» در چنین شرایطی مردم ناخودآگاه جذب عمل اینچنین دولتی خواهند شد. در دولت اجتماعی، مردم سالاری به معنای واقعی حاکم می‌شود چرا که این دولت جهت کم شدن شکاف‌های بین طبقات اجتماعی عمل می‌کند.»
*مشکلات جامعه باید در جامعه حل شود
به گفته دکتر فیاض «در سال‌های گذشته سیاستمردانی که می‌خواستند قدرت را به دست بگیرند ابتدا با هم ائتلاف می‌کردند و پس از روی کار آمدن می‌خواستند با نگاه سیاسی مشکلات اجتماع را حل کنند. آن هم از طریق قدرت! اما از نگاه جامعه شناسان این رویه در هیچ کجای جهان نتیجه بخش نبوده است. تجربه‌های مدون نشان می‌دهد که این رویه نابهنجاری، بحران‌های اجتماعی و حتی شورش و جنگ داخلی را در پی داشته است.» او ادامه می‌دهد: «ساختاری که هر جامعه‌ای برای بقا باید به‌دنبال آن باشد دولت اجتماعی است. مهم‌ترین کار این است که نظریه‌های اجتماعی را برای جامعه خود و برای شرایط کنونی تقویت کنیم. مثلا در نگرش‌های موجود نسبت به اعتیاد باید تغییر ایجاد کنیم. اینکه تا حرف از اعتیاد می‌شود می‌شنویم:مواد مخدر توطئه دشمن است! خب در کجای جهان اینگونه نیست؟ همیشه‌ای عده‌ای هستند که به منافع خود فکر می‌کنند و از دیگران سوءاستفاده می‌کنند اما آنچه باید به آن توجه کنیم این است که مثلا قاچاقچیانی که هم‌‌اکنون دستگیر و اعدام می‌شوند را نباید نوکر دشمن تلقی کنیم.
از دید اجتماعی باید اینگونه نگاه کنیم که عرضه زمانی جان می‌گیرد که تقاضا وجود دارد و از خود بپرسیم در چه جوامعی تقاضا برای مواد مخدر وجود دارد؟ پاسخ این است: در جوامعی که انفعالی هستند و فعال نیستند. پرسش بعدی این است که چه جوامعی فعال نیستند؟ جوامعی که در آنها روحیه عرفانی در اوج و روحیه عقلانی در سطح پایین است. نگاهی به آمار و ارقام و نقشه نشان می‌دهد در استان‌هایی مانند کرمانشاه و کرمان این موضوع مصداق دارد. اما در شهر یزد با وجود فاصله کوتاه با افغانستان چون روحیه عقلانی حاکم است پس اعتیاد یک مسئله اجتماعی است که با فرهنگ‌سازی و ایجاد شغل می‌توان آن را به حداقل رساند و مشکل را از داخل حل کرد.»
این تنها مثال این جامعه شناس نیست. او می‌گوید: «در موضوع ماهواره هم وضع به همین منوال است. صرفاً با جمع‌آوری دیش‌ها نمی‌توان این موضوع را ریشه کن کرد. می‌گویند دشمن دارد حساب شده برای ما برنامه‌ریزی می‌کند. خب هیچ شکی در این موضوع نیست. مگر ما خودمان حساب شده در شبکه‌های ماهواره‌ای کشورمان عمل نمی‌کنیم؟ اما باید به این موضوع به عنوان مسئله اجتماعی نگاه کرد. مخاطب امروز نیازی دارد که با شبکه‌های داخلی برآورده نمی‌شود. این نیاز می‌تواند، نیاز به سرگرمی تا نیاز به آموزش مسائل زناشویی را در برگیرد. وقتی آموزش‌های مفید در دسترس نباشد، آن وقت مخاطب در دام دشمن می‌افتد!‌»
این استاد دانشگاه می‌گوید: «در جوامعی که تک صدایی وجود دارد، ریاکاری و دوگانگی نیز رشد می‌کند. اما در جوامعی که دولت اجتماعی آن را مدیریت می‌کند، دولت، دولت شهروندی است و اولین شاخص آن این است که علوم اجتماعی در آنها رشد کرده است. برای حل مشکلات به فارغ التحصیلان دانشکده‌های علوم سیاسی رجوع نمی‌شود. فرضیه‌ای در علوم اجتماعی وجود دارد که هر جا سرقت زیاد می‌شود، غریزه جنسی افراد در آن جامعه ارضا نشده است. خب وقتی چنین فرضیه‌ای وجود دارد و آمار سرقت نیز در جامعه ما رو به افزایش است، پس دولت باید راهکارهای جدی برای کاهش سن ازدواج بیندیشد.»
انتهای پیام/